السلام علیک یا اباصالح المهدی

بسیاری از مردم چنین می‏پندارند که غذای بیشتر انرژی بیشتری تولید می‏کند غافل از اینکه غذای زائد و اضافی، موجب اختلال دستگاه گوارش و سبب ذخیره شدن چربی‏های خارج از اندازه است و بیماری‏های گوناگونی را به وجود می‏آورد. بیماری‏های خطرناک چاقی، تصلب شرایین، انسداد عروق، دیابت و بسیاری از بیماری‏های دیگر ریشه در تغذیه زیاد و گاهی هم معلول کیفیت آن است. در روایات افزون بر روزه‏داری از ضررهای شکم‏پرستی و منافع امساک و کم خوری بسیار سخن گفته شده است و همواره مسلمانان به رعایت اعتدال در استفاده از انواع غذاها فرمان داده شده‏اند. یکی از درباریان منصور دوانیقی «خلیفه عباسی» نقل می‏کند: روزی حضرت صادق(ع) در مجلس خلیفه حاضر بود. یک طبیب هندی کتابی درباره طب در دست داشت و می‏خواند و آن حضرت ساکت نشسته بود. چون طبیب از خواندن کتاب باز ایستاد، به امام صادق گفت: آیا مایلی چیزی از این کتاب به شما بیاموزم؟ امام فرمود: نه، زیرا آنچه از قواعد طبی که نزد من است بهتر از چیزی است که تو داری و سپس فرمودند: من دستور پیامبر اسلام(ص) را به کار می‏بندم که فرمود: «المعدة بیت الداء و الحمیة هی الدواء؛(18) معده مرکز بیماری‏ها و امساک بالاترین داروهاست.» آن طبیب هندی با شگفتی گفت: طب غیر از این چیزی نیست. به نقلی دیگر، طبیب هندی از امام پرسید که این دانش را از کجا آورده‏ای؟ امام فرمود: این سخن را از پدرانم و آنها از پیامبر اسلام و پیامبر اسلام از جبرئیل و خداوند تبارک و تعالی آموخته است. طبیب هندی گفت: راست گفتی و من شهادت می‏دهم که خدایی جز خدای یگانه وجود ندارد و محمد رسول خدا(ص) است.(19) امروزه نیز پزشکان معترفند که مسئله تغذیه نقش مهمی در سلامت و بیماری انسان دارد همان گونه که طبیب روسی «الکسی سوفورین» در کتاب خود می‏نویسد: 95% بیماری‏های مردم از شکم‏خوارگی و سوءتغذیه سرچشمه می‏گیرد.(20) وی در جای دیگر می‏نویسد: «درمان از طریق روزه فائده ویژه‏ای برای کم خونی، ضعف روده‏ها، التهاب بسیط و مزمن، دمل‏های داخلی و خارجی، سل، اسکلیروز، روماتیسم، نقرس، استسقاء، نوراستنی، عرق النساء، خراز «ریختگی پوست» بیماری‏های چشم، مرض قند، بیماری‏های جلدی، بیماری‏های کلیه، کبد و بیماری‏های دیگر دارد. معالجه از طریق امساک اختصاص به بیماری‏های فوق ندارد، بلکه بیماری‏هایی که مربوط به اصول جسم انسان است و با سلول‏های جسم آمیخته‏شده همانند: سرطان، سفلیس، سل و طاعون را نیز شفا می‏بخشد.»(21) آماری که همه ساله پس از ماه مبارک رمضان منتشر می‏شود بیانگر آن است که در سرتاسر ایران جرم و جنایت به صورت محسوس و گاه تا چهل یا پنجاه درصد کاهش می‏یابد. و تعداد کسانی که به دادگاهها مراجعه می‏کنند نیز به نصف کاهش می‏یابد. مردم در کوچه و بازار کمتر دروغ می‏گویند و نیز کمتر سر یکدیگر کلاه می‏گذارند. حتی دزدی‏ها در این ماه کاهش می‏یابد و ... و همه اینها از آثار روزه و روزه‏داری است. برخی از تعالیم اسلام در این باره جنبه پیشگیری و برخی دیگر جنبه درمانی دارد در بخش پیشگیری به پیروان خود سفارش کرده است تا گرسنه نشوند از خوردن غذا خودداری کنند. و به هنگام خوردن غذا پیش از آنکه سیر شوند از خوردن دست بکشند.(22) و در بخش درمانی، روزه‏داری بهترین درمان است روزه مواد زائد و اضافی و جذب‏نشده بدن را می‏سوزاند. افزون براین، نوعی استراحت برای دستگاههای گوارشی و عامل مؤثری برای سرویس کردن آنهاست. و با توجه به اینکه این دستگاه در طول سال مشغول به کار است. این استراحت ضررری است. روشن است که روزه‏دار به هنگام سحری خوردن و یا افطار کردن نباید در خوردن و آشامیدن افراط کند، تا از آثار بهداشتی و درمانی روزه نیز بهره‏مند شود. پی‏نوشتها: در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) آمده است: «صوموا تصحوا؛ روزه بگیرید تا تندرست شوید.» در طب قدیم و همچنین در طب جدید آثار «امساک» در درمان بسیاری از بیماری‏ها به اثبات رسیده است. و کمتر طبیبی است که در گذشته و حال به این حقیقت اشاره‏ای نکرده باشند از باب نمونه: حکیم قرن ششم پیش از میلاد، فیثاغورث به شاگردانش توصیه می‏کرد تا در مواقع بیماری و نیز به منظور تهذیب نفس از نوعی امساک کمک بگیرند. سقراط نیز، که او را پدر دانش پزشکی نامیده‏اند برای حفظ صحت و درمان بیماری‏ها «امساک» را برای مدتی طولانی ضروری می‏دانست. 1. بحارالانوار، ج96، ص340، 341، 342، 359 و ... 2. وسائل الشیعه، ج7، ص224، ناشر، احیاءالتراث العربی. 3.بحارالانوار، ج96، ص356، 358، الامالی، صدوق 57، 58؛ عیون الاخبار، ج1، ص295. 4. سفینة البحار، ج2، ص64، دارالمرتضی، بیروت؛ بحارالانوار، ج96، ص255. 5. وسائل الشیعه، ج7، ص117، 119. 6. همان، ص116. 7. بقره، آیه183. 8. وسائل الشیعه، ج7، ص118. 9.همان، روایت 7، 10، 12، 13. 10. همان، ص118. 11. بقره، آیه 183. 12. بحارالانوار، ج96، ص356. 13. وسائل الشیعه، ج7، ص106. 14. بحارالانوار، ج96، ص106، سفینة البحار، ج2، ص66. 15. وسائل الشیعه، ج7، ص3، بحارالانوار، ج96، ص371. 16. بحارالانوار، ج96، ص255. 17. حکمة الصوم و آثار، ص38، ناشر: گروه فرهنگ اجتماعی کویت، به نقل از نقش روزه در سازندگی انسان. 18. سفینة‏البحار، ج2، ص78. 19. همان. 20. حکمة الصوم و آثار، ص98. 21. روزه روش نوین برای درمان بیماری‏ها، ص65 به نقل از تفسر نمونه، ج1، ص632. 22. سفینة‏البحار، ج2، ص79. مجله پیام زن شهریور 1388 - شماره 210